ارتز ستون فقرات (Orthosis for the Spine) یکی از ابزارهای مهم در پزشکی ارتوپدی است که به منظور حمایت، تثبیت و بهبود عملکرد ستون فقرات استفاده می‌شود. ستون فقرات به عنوان یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های بدن، نقشی اساسی در حفظ تعادل، حرکت و انتقال پیام‌های عصبی دارد. هنگامی که این بخش از بدن دچار آسیب یا ناهنجاری می‌شود، ممکن است مشکلات جدی در کیفیت زندگی فرد ایجاد شود. در چنین شرایطی، استفاده از ارتز ستون فقرات می‌تواند به کاهش درد، بهبود وضعیت جسمانی و جلوگیری از پیشرفت مشکلات کمک کند.

در این مقاله از ‌سایت توان توس، به بررسی ارتزهای ستون فقرات و اهمیت آنها در درمان، انواع مختلف ارتزهای ستون فقرات و مراقبت‌های لازم هنگام استفاده از این ابزارهای پزشکی پرداخته‌ایم.

ارتوزهای ستون فقرات چیست؟

ارتوز ستون فقرات به دستگاه یا وسیله‌ای گفته می‌شود که برای حمایت، تثبیت، یا اصلاح ستون فقرات به کار می‌رود. این ارتوزها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به بهبود وضعیت ستون فقرات کمک کرده و از بروز مشکلات جدید جلوگیری کنند. ارتوزهای ستون فقرات معمولاً برای افراد با مشکلاتی مانند آسیب‌های ستون فقرات، انحنای غیرطبیعی ستون فقرات (اسکولیوز)، و حتی برای تثبیت ستون فقرات پس از جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ارتوزها به عنوان یکی از ابزارهای کمکی در توانبخشی ستون فقرات شناخته می‌شوند و می‌توانند به کاهش فشار روی مهره‌ها و عضلات اطراف کمک کنند. برخلاف پروتز که برای جایگزینی عضو از دست رفته به کار می‌رود، ارتوز برای حمایت و تثبیت اعضای موجود طراحی شده است.

انواع ارتوزهای ستون فقرات

ارتوزهای ستون فقرات انواع مختلفی دارند که هر کدام بسته به نیاز و شرایط بیمار طراحی و تجویز می‌شوند. در ادامه به معرفی و توضیح انواع ارتوزهای ستون فقرات می‌پردازیم:

۱. ارتوز لومبوساکرال (LSO)

ارتوز لومبوساکرال (Lumbar Sacral Orthosis) برای تثبیت بخش پایین ستون فقرات (نواحی کمر و پایین‌تر) طراحی شده است. این ارتوز برای بیمارانی که از مشکلات کمر و دردهای مزمن در ناحیه کمر رنج می‌برند، کاربرد دارد. ارتوز لومبوساکرال با محدود کردن حرکات غیرضروری در ناحیه پایین کمر، به کاهش درد و تسریع روند بهبودی کمک می‌کند.

۲. ارتوز توراکولومبوساکرال (TLSO)

ارتوز توراکولومبوساکرال (Thoraco-Lumbar-Sacral Orthosis) برای تثبیت بخش میانی و پایینی ستون فقرات به کار می‌رود. این نوع ارتوز برای بیمارانی که نیاز به تثبیت گسترده‌تری در ناحیه توراسیک و لومبار (میانی و پایینی ستون فقرات) دارند، مناسب است. ارتوز TLSO به ویژه برای افرادی که دچار شکستگی یا ناهنجاری‌های ستون فقرات هستند، کاربرد دارد و با محدود کردن حرکات ناحیه میانی و پایینی بدن، به تثبیت مهره‌ها کمک می‌کند.

۳. ارتوز گردنی (CO)

ارتوز گردنی (Cervical Orthosis) برای حمایت و تثبیت گردن و مهره‌های گردنی به کار می‌رود. این ارتوز بیشتر برای بیمارانی که از آسیب‌های گردنی یا مشکلات مربوط به مهره‌های گردن رنج می‌برند، تجویز می‌شود. ارتوز گردنی معمولاً پس از آسیب‌های ناشی از تصادف یا جراحی‌های گردنی برای محدود کردن حرکت گردن استفاده می‌شود.

۴. ارتوز هایپر اکستنشن

ارتوز هایپر اکستنشن (Hyperextension Orthosis) برای بیمارانی که نیاز به محدود کردن حرکات به سمت جلو و ایجاد حالت کشش به سمت عقب دارند، به کار می‌رود. این نوع ارتوز معمولاً برای افرادی که دچار شکستگی مهره‌های پایین کمر یا آسیب‌های ستون فقرات شده‌اند، تجویز می‌شود. ارتوز هایپر اکستنشن با ایجاد فشار روی نواحی توراسیک و کمری، از فشار روی مهره‌های آسیب‌دیده کاسته و به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.

۵. بریس اسکولیوز

بریس اسکولیوز نوع خاصی از ارتوز ستون فقرات است که برای اصلاح انحراف ستون فقرات یا همان اسکولیوز به کار می‌رود. این بریس‌ها به منظور تثبیت و جلوگیری از پیشرفت انحنای غیرطبیعی ستون فقرات طراحی شده‌اند. بریس اسکولیوز معمولاً برای نوجوانانی که دچار این ناهنجاری هستند، استفاده می‌شود و در برخی موارد می‌تواند به اصلاح کامل انحنا کمک کند.

ارتز ستون فقرات برای درمان چه مشکلاتی به کار می‌رود؟

ارتزهای ستون فقرات به طور گسترده برای درمان و مدیریت مشکلات مختلف ستون فقرات به کار می‌روند. برخی از مشکلاتی که ارتزهای ستون فقرات برای درمان آنها مفید هستند، عبارتند از:

۱. درد مزمن کمر

یکی از رایج‌ترین مشکلاتی که ارتز ستون فقرات برای آن استفاده می‌شود، دردهای مزمن ناحیه کمر است. این دردها ممکن است ناشی از آسیب‌دیدگی، فشار بیش از حد روی مهره‌ها یا مشکلات عضلانی باشند. ارتز با تثبیت ستون فقرات و محدود کردن حرکات غیرضروری، به کاهش درد کمک می‌کند.

۲. شکستگی‌های ستون فقرات

افرادی که دچار شکستگی مهره‌های ستون فقرات می‌شوند، ممکن است نیاز به استفاده از ارتز داشته باشند. ارتز به تثبیت محل شکستگی و جلوگیری از حرکت بیش از حد مهره‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند و به این ترتیب روند بهبودی را تسریع می‌کند.

۳. اسکولیوز

اسکولیوز یا انحنای غیرطبیعی ستون فقرات یکی دیگر از مشکلاتی است که ارتز می‌تواند به آن کمک کند. بریس‌های مخصوص اسکولیوز برای تثبیت ستون فقرات و جلوگیری از پیشرفت انحنا طراحی شده‌اند و در برخی موارد ممکن است به اصلاح انحنا کمک کنند.

۴. آسیب‌های گردن

افرادی که دچار آسیب‌های گردن ناشی از تصادف یا جراحی شده‌اند، می‌توانند از ارتوز گردنی برای تثبیت مهره‌های گردن و کاهش فشار روی آنها استفاده کنند. این ارتزها به جلوگیری از آسیب‌های بیشتر و بهبود سریع‌تر کمک می‌کنند.

۵. پس از جراحی‌های ستون فقرات

پس از جراحی‌های بزرگ ستون فقرات، ارتزها به عنوان ابزاری برای تثبیت مهره‌ها و جلوگیری از حرکت‌های غیرضروری به کار می‌روند. این وسایل کمک می‌کنند که روند بهبودی پس از جراحی سریع‌تر و ایمن‌تر باشد.

مشکلات عدم استفاده از ارتوز ستون فقرات

عدم استفاده از ارتوز ستون فقرات در شرایطی که پزشک آن را تجویز کرده است، می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. برخی از مشکلاتی که در اثر عدم استفاده از ارتوز ممکن است رخ دهد، عبارتند از:

افزایش درد

 عدم تثبیت مهره‌های ستون فقرات ممکن است به تشدید دردهای مزمن کمر یا گردن منجر شود.

تشدید ناهنجاری‌ها

 در بیمارانی که دچار اسکولیوز یا انحراف‌های دیگر ستون فقرات هستند، عدم استفاده از ارتوز می‌تواند منجر به تشدید انحنا و بدتر شدن وضعیت شود.

طولانی شدن دوره بهبودی

 پس از جراحی یا آسیب‌دیدگی، استفاده از ارتوز برای تثبیت ستون فقرات ضروری است. در صورت عدم استفاده، دوره بهبودی طولانی‌تر خواهد شد.

عوارض ارتز ستون فقرات

با وجود مزایای فراوانی که ارتز ستون فقرات دارد، استفاده نادرست از آن ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی شود. برخی از عوارضی که ممکن است در اثر استفاده از ارتز ایجاد شود، عبارتند از:

ضعف عضلانی

 استفاده طولانی‌مدت از ارتز بدون انجام تمرینات مناسب ممکن است منجر به ضعف عضلات اطراف ستون فقرات شود. برای جلوگیری از این عارضه، باید تمرینات تقویتی عضلات به موازات استفاده از ارتز انجام شود.

ناراحتی پوستی

 تماس مداوم ارتز با پوست ممکن است در برخی افراد منجر به تحریک و آسیب‌های پوستی شود. استفاده از لباس‌های مناسب زیر ارتز و تمیز نگه داشتن آن می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند.

کاهش حرکت

اگر ارتز به درستی استفاده نشود یا بیش از حد سفت باشد، ممکن است منجر به کاهش حرکت طبیعی بدن و ایجاد مشکلات در عملکرد روزمره شود.

مراقبت‌ها و نحوه استفاده از ارتز ستون فقرات

برای بهره‌گیری بهینه از ارتز ستون فقرات و جلوگیری از عوارض احتمالی، باید به نکات زیر توجه شود:

مشاوره با پزشک متخصص

 قبل از استفاده از هر نوع ارتز، باید با پزشک مشورت شود تا ارتز مناسب بر اساس شرایط فرد تجویز شود.

استفاده صحیح از ارتز

 ارتز باید به درستی و بر اساس دستورالعمل‌های پزشک نصب شود. استفاده نادرست از ارتز ممکن است منجر به مشکلات بیشتر شود.

تمیز نگه داشتن ارتز

 ارتز باید مرتباً تمیز شود تا از بروز مشکلات پوستی جلوگیری شود.

انجام تمرینات تقویتی

 برای جلوگیری از ضعف عضلانی، باید تمرینات مناسب برای تقویت عضلات اطراف ستون فقرات به صورت منظم انجام شود.

پیگیری و کنترل منظم

 برای اطمینان از عملکرد صحیح ارتز و جلوگیری از بروز عوارض، پیگیری منظم با پزشک ضروری است.

خلاصه

ارتزهای ستون فقرات به عنوان یکی از ابزارهای حیاتی در درمان و مدیریت مشکلات مختلف ستون فقرات، نقشی بسیار مهم ایفا می‌کنند. از تثبیت مهره‌ها پس از جراحی گرفته تا اصلاح ناهنجاری‌هایی مانند اسکولیوز، این وسایل پزشکی به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی می‌کنند. با این حال، استفاده صحیح از ارتز و توجه به مراقبت‌های لازم، نقش اساسی در جلوگیری از عوارض و بهبود سریع‌تر دارد.