پروتز اندام تحتانی یکی از ابزارهای مهم در توانبخشی افراد مبتلا به قطع عضو در پایین‌تنه است که به آن‌ها کمک می‌کند تا به زندگی فعال و مستقل خود بازگردند. پروتزها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که جایگزین بخش‌های از دست‌رفته بدن شوند و عملکرد طبیعی را تا حد امکان بازیابی کنند. برخلاف ارتز که به منظور پشتیبانی یا اصلاح عملکرد اندام موجود استفاده می‌شود، پروتز جایگزینی کامل برای اندام قطع‌شده است و هدف اصلی آن، بازیابی کارکردهای از دست رفته است.

پروتز اندام تحتانی چیست؟

پروتزهای اندام تحتانی دستگاه‌های مصنوعی هستند که به منظور جایگزینی اندام‌های از دست‌رفته در ناحیه پایین‌تنه مانند پا، مچ پا، زانو و ران طراحی شده‌اند. این دستگاه‌ها با هدف بهبود کیفیت زندگی فرد و بازیابی عملکرد حرکتی به کار می‌روند. استفاده از پروتزها به افرادی که به دلایل مختلف نظیر تصادف، بیماری‌های عروقی یا مادرزادی دچار قطع عضو شده‌اند، کمک می‌کند تا توانایی راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره خود را به دست آورند.

انواع پروتزهای اندام تحتانی

پروتزهای اندام تحتانی به چندین دسته تقسیم می‌شوند که هر کدام برای جایگزینی بخش‌های مختلفی از اندام طراحی شده‌اند. انواع رایج پروتزهای اندام تحتانی عبارتند از:

پروتزهای مچ پا (Ankle Prostheses)

این نوع پروتزها برای جایگزینی بخش مچ پا استفاده می‌شوند و به فرد کمک می‌کنند تا دوباره تعادل و حرکت صحیح پا را در حین راه رفتن به دست آورد.

پروتزهای زانو (Knee Prostheses)

این پروتزها برای افرادی که زانوی خود را از دست داده‌اند، به کار می‌رود و امکان حرکت طبیعی زانو را فراهم می‌کند. پروتزهای زانو شامل مکانیزم‌های پیچیده‌ای هستند که به فرد اجازه می‌دهند زانوی خود را خم کرده و حرکات طبیعی پا را بازیابی کنند.

پروتزهای زیر زانو (Transtibial Prostheses)

این نوع پروتزها برای افرادی طراحی شده که پای خود را از زیر زانو از دست داده‌اند. این پروتزها به طور خاص به منظور حمایت از حرکت طبیعی مچ و پا طراحی شده‌اند.

پروتزهای بالای زانو (Transfemoral Prostheses)

برای افرادی که اندام خود را از ناحیه بالای زانو از دست داده‌اند، پروتزهای بالای زانو به کار می‌رود. این پروتزها معمولاً شامل زانوهای مصنوعی پیچیده‌ای هستند که به فرد اجازه می‌دهند با کمترین محدودیت به زندگی روزمره خود بازگردند.

مزایای استفاده از پروتزهای اندام تحتانی

پروتزهای اندام تحتانی مزایای فراوانی را برای افراد مبتلا به قطع عضو به همراه دارند. برخی از مهم‌ترین مزایای استفاده از این پروتزها عبارتند از:

بازگشت به زندگی فعال: یکی از بزرگ‌ترین مزایای استفاده از پروتزهای اندام تحتانی، بازگشت فرد به زندگی فعال و اجتماعی است. این پروتزها به افراد کمک می‌کنند تا بتوانند دوباره راه بروند، ورزش کنند و فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهند.

1. افزایش اعتماد به نفس: با بازیابی توانایی‌های حرکتی و کاهش وابستگی به دیگران، پروتزها می‌توانند اعتماد به نفس افراد را بهبود بخشند.
2. کاهش مشکلات عضلانی: استفاده از پروتزها می‌تواند به کاهش مشکلات ناشی از عدم تعادل در بدن و فشارهای اضافی بر روی عضلات و مفاصل سالم کمک کند.
3. بهبود کیفیت زندگی: با استفاده از پروتزهای مناسب، افراد می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و از محدودیت‌های جسمی و اجتماعی خود کاسته شود.

مراحل ساخت پروتز اندام تحتانی

ساخت پروتزهای اندام تحتانی یک فرآیند چند مرحله‌ای است که نیاز به همکاری بین بیمار، متخصص پروتز و دیگر اعضای تیم توانبخشی دارد. این مراحل عبارتند از:

 مشاوره و ارزیابی

در اولین مرحله، بیمار با متخصص پروتز مشاوره می‌کند تا نیازها و انتظارات خود را بیان کند. ارزیابی دقیق از شرایط فیزیکی و پزشکی فرد نیز در این مرحله انجام می‌شود.

 قالب‌گیری

در این مرحله، از اندام باقیمانده بیمار قالب‌گیری می‌شود تا بتوان پروتز متناسب با شکل و ابعاد بدن بیمار را طراحی کرد.

طراحی و ساخت

پس از قالب‌گیری، متخصص پروتز با استفاده از اطلاعات به دست آمده، پروتز مناسب را طراحی می‌کند. این فرآیند شامل انتخاب مواد مناسب و تکنولوژی‌های مدرن می‌شود.

آزمایش و تنظیم

پروتز پس از ساخت باید بر روی بدن بیمار آزمایش شود و در صورت نیاز تنظیمات لازم انجام شود تا فرد بتواند به راحتی از آن استفاده کند.

آموزش و تمرین

پس از نصب پروتز، بیمار نیاز به آموزش و تمرین دارد تا بتواند به درستی از آن استفاده کند. این مرحله معمولاً با همکاری فیزیوتراپیست و متخصص توانبخشی انجام می‌شود.

اقدامات لازم قبل از دریافت پروتز اندام تحتانی

قبل از دریافت پروتز اندام تحتانی، فرد باید مراحل آماده‌سازی را انجام دهد تا بتواند بهترین نتیجه را از پروتز دریافت کند. برخی از اقدامات مهم قبل از دریافت پروتز عبارتند از:

مشاوره با پزشک متخصص

قبل از دریافت پروتز، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است تا از آمادگی بدن برای پذیرش پروتز مطمئن شوید.

تقویت عضلات

پیش از دریافت پروتز، بهتر است تمرینات تقویتی برای عضلات باقیمانده انجام شود تا بدن بتواند با استفاده از پروتز هماهنگ شود.

آماده‌سازی روانی

دریافت پروتز ممکن است برای بسیاری از افراد به لحاظ روانی چالش‌برانگیز باشد. آمادگی ذهنی و روانی برای پذیرش پروتز و تغییرات ناشی از آن اهمیت زیادی دارد.

مراقبت‌های بعد از دریافت پروتز اندام تحتانی

استفاده از پروتزهای اندام تحتانی نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای است تا طول عمر پروتز افزایش یافته و فرد بتواند به درستی از آن استفاده کند. برخی از مهم‌ترین مراقبت‌های پس از دریافت پروتز عبارتند از:

تمیز کردن روزانه

پروتز باید به‌طور منظم تمیز شود تا از تجمع باکتری‌ها و ایجاد عفونت جلوگیری شود.

بررسی‌های دوره‌ای

باید به‌طور منظم با متخصص پروتز ملاقات کنید تا از عملکرد صحیح پروتز و وضعیت اندام باقیمانده مطمئن شوید.

مراقبت از پوست

پوست اطراف پروتز ممکن است حساس شود یا دچار خراشیدگی شود. استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و مراقبت از پوست می‌تواند از مشکلات پوستی جلوگیری کند.

تعویض یا تنظیم پروتز

در صورت تغییر وزن یا شرایط فیزیکی بدن، ممکن است نیاز به تنظیم مجدد یا تعویض پروتز باشد.

سوالات متداول درباره پروتزهای اندام تحتانی

１. آیا همه افراد مبتلا به قطع عضو می‌توانند از پروتزهای اندام تحتانی استفاده کنند؟

نه، همه افراد قادر به استفاده از پروتز نیستند. بسته به شرایط فیزیکی فرد، سلامت عمومی، و توانایی فیزیکی بدن برای تحمل پروتز، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که پروتز مناسب نیست. همچنین در مواردی که اندام باقیمانده ضعیف یا آسیب‌دیده است، ممکن است پروتزها توصیه نشوند.

２. چقدر طول می‌کشد تا به پروتز عادت کنم؟

مدت زمان عادت کردن به پروتز بستگی به شرایط فردی و نوع پروتز دارد. برخی افراد ممکن است ظرف چند هفته به پروتز جدید خود عادت کنند، در حالی که دیگران ممکن است به چند ماه زمان نیاز داشته باشند. آموزش مناسب و تمرینات منظم می‌تواند این فرآیند را تسریع کند.

３. آیا پروتزهای اندام تحتانی قابل تنظیم هستند؟

بله، بسیاری از پروتزها قابلیت تنظیم دارند و می‌توانند با تغییرات فیزیکی بدن مانند تغییر وزن هماهنگ شوند. همچنین با پیشرفت تکنولوژی، پروتزهای هوشمندتر و قابل تنظیم‌تری تولید می‌شوند که امکان سفارشی‌سازی بیشتری دارند.

４.آیا پروتزهای موقت و دائمی وجود دارد؟

بله، افراد معمولاً ابتدا از پروتزهای موقت استفاده می‌کنند تا بدن آن‌ها به پروتز عادت کند. پس از گذشت مدت زمانی، پروتز دائمی برای بیمار طراحی و ساخته می‌شود که بهتر با شرایط و نیازهای فرد مطابقت دارد.

５. آیا استفاده از پروتز درد دارد؟

در آغاز ممکن است استفاده از پروتز باعث ناراحتی یا درد شود، اما با تنظیمات مناسب و عادت به آن، این درد کاهش می‌یابد. همچنین تمرینات مناسب و استفاده از بالشتک‌های مخصوص می‌تواند از درد جلوگیری کند.

خلاصه

پروتزهای اندام تحتانی ابزارهای حیاتی در توانبخشی افرادی هستند که به دلایل مختلف دچار قطع عضو شده‌اند. این پروتزها با طراحی دقیق و مراحل تولید پیشرفته، به افراد کمک می‌کنند تا دوباره به زندگی فعال خود بازگردند و استقلال خود را حفظ کنند. استفاده صحیح از پروتز و مراقبت‌های مناسب می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. سایت توان توس با ارائه اطلاعات جامع و مشاوره‌های تخصصی می‌تواند به شما در انتخاب و استفاده صحیح از پروتزهای اندام تحتانی کمک کند.

بیشتر بخوانید

• پرتوز اندام تحتانی در مشهد
• پروتز اندام تحتانی
• پروتز اندام فوقانی