جراحی اسکولیوز چیست؟ افزایش اسکولیوز یا ناهنجاری ستون فقرات در بازه سنی 40 تا 80 سال به طور قابل توجهی افزایش یافته است و عمل جراحی بسیار حساس آن در میان این گروه سنی تبدیل به تنها راه درمان شده است. اگر اسکولیوز در دوران جوانی یا کودکی درمان نشده باشد با گذشت زمان و افزایش سن مشکلات مرتبط با آن شدیدتر می‌شود.
اسکولیوز در افراد مسن به دلیل مشکلات جسمی سختی بسیاری به همراه دارد. استخوان‌های ضعیف، کاهش تعادل بدنی و مشکلاتی همچون قوزپشتی ناشی از اسکولیوز همگی عوامل مؤثری هستند که جراحی را برای این گروه پیچیده‌تر و پرریسک‌تر می‌سازند.
اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز یک ناهنجاری و بدشکلی در ستون فقرات است و مثل ارتز ستون فقرات یکی دیگر از مشکلات مهم ستون فقرات است که می‌تواند به شکل S یا C در بدن افراد ظاهر شود. شدت این انحرافات می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. این بیماری به دلایل گوناگونی ممکن است رخ بدهد که از جمله آن می‌توان به انجام حرکات اشتباه هنگام نشستن یا برخاستن یا به دلایل ناشناخته که به آن اسکولیوز ایدیوپاتیک می‌گویند اشاره کرد.
در مواردی که انحنای ستون فقرات از حد طبیعی بیشتر شود و این تغییر شکل به وضوح دیده شود جراحی اسکولیوز به‌عنوان یکی از روش‌های اصلی درمانی توصیه می‌شود. این جراحی معمولاً برای افرادی که ستون فقرات آنها بالغ شده و انحراف بیش از ۴۵ درجه دارند یا کودکانی که در حال رشد بوده و انحنای ستون فقرات آنها از ۴۰ درجه عبور کرده است انجام می‌گیرد. موفقیت در درمان اسکولیوز به تشخیص به‌موقع و انتخاب روش مناسب بستگی دارد.
علائم اسکولیوز چیست؟
شایع‌ترین نوع اسکولیوز در بزرگسالان به نام اسکولیوز ایدیوپاتیک شناخته می‌شود. این نوع از بیماری اسکولیوز معمولاً در افرادی که در دوران نوجوانی خود به آن مبتلا شده‌اند ادامه پیدا می‌کند و می‌تواند از ۱۰ سالگی آغاز شود. واژه “ایدیوپاتیک” به این معناست که علت دقیقی برای این عارضه مشخص نیست. علائم مرتبط با این مشکل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- انحراف قابل مشاهده ستون فقرات
- درد یا ناراحتی در ناحیه پشت
- کاهش تعادل یا ناتوانی در حفظ راستای بدن
- دشواری در تنفس به دلیل فشار بر قفسه سینه
- یک باسن برآمده‌تر از دیگری‌ست
- یک شانه بالاتر از شانه دیگر
- قفسه سینه و دنده‌ها تقارن ندارند.
- در نوزادان یک طرف سینه برآمده‌تر است.
عمل جراحی اسکولیوز
درمان اسکولیوز به دو روش اصلی «ارتز درمانی» و «جراحی فیوژن خلفی ستون فقرات» توسط بهترین دکتر ارتوپد مشهد انجام می‌شود. در مواردی که انحنای ستون فقرات خفیف بوده و زاویه کاب حدود ۲۵ درجه باشد و همچنین احتمال پیشرفت انحنا وجود داشته باشد استفاده از ارتز به عنوان گزینه اولیه توصیه می‌شود.
با این حال اگر انحنا علیرغم استفاده از ارتز به مرور زمان شدیدتر شود، جراحی به عنوان راه‌حل مناسب‌تر در نظر گرفته می‌شود. جراحی اسکولیوز شامل روش‌های مختلفی است که مهم‌ترین آنها «اصلاح و تثبیت خلفی» و «اصلاح و تثبیت قدامی» هستند و هر یک بسته به شرایط بیمار انتخاب می‌شوند.
برای درمان اسکولیوز از طریق عمل جراحی ابتدا یک برش در امتداد خط مرکزی کمر ایجاد می‌شود. سپس با کنار زدن ماهیچه‌ها، ستون فقرات به طور کامل در معرض دید قرار می‌گیرد. در این مرحله مفاصل میان مهره‌ها برداشته می‌شوند تا انعطاف‌پذیری لازم برای اصلاح انحنا ایجاد شود. پزشک سطح مهره‌ها تراش می‌دهد تا بدن بیمار برای تولید استخوان جدید تحریک شود. این استخوان تازه تشکیل شده فاصله بین مهره‌ها را پر کرده و به تدریج آنها را به یکدیگر متصل می‌کند.
برای تثبیت ستون فقرات در این دوره از ایمپلنت‌های فلزی مانند میله‌های تیتانیومی، پیچ‌ها، قلاب‌ها یا سیم‌ها استفاده می‌شود تا مهره‌ها در وضعیت سالم باقی بمانند و جوش خوردن استخوان به درستی انجام شود.
ضرورت انجام عمل جراحی اسکولیوز
پزشک برای اینکه بداند عمل جراحی اسکولیوز برای بیمار ضرورت دارد یا خیر باید به مجموعه‌ای از فاکتورها مانند:
- سن بیمار
- میزان انحراف ستون فقرات
- سرعت پیشرفت بیماری
- خطر بروز عوارض احتمالی
را در نظر بگیرد. پزشک متخصص پس از ارزیابی کامل وضعیت بیمار و شرایط استخوان‌های او مناسب‌ترین زمان و روش جراحی را مشخص می‌کند تا بهترین نتیجه درمانی بدست آید.
انحراف کمتر از ۲۰ درجه
زمانی که پزشک متخصص کودک را معاینه می‌کند، اگر انحراف ستون فقرات او کمتر از ۲۰ یا ۲۵ درجه باشد عمل جراحی را فعلا ضروری نمی‌داند به همین علت پزشک هر چند ماه یکبار وضعیت او را چک می‌کند و تا زمانی که انحراف بیشتر نشود نیازی به جراحی نمی‌بیند. فیزیوتراپی، بریس طبی و اصلاح عادات نشستن و خوابیدن از جمله روش‌های درمان است و گاهی با رشد کودک انحراف به طور طبیعی برطرف می‌شود.
انحراف ۲۵ـ۴۰ درجه
وضعیت C شکل به انحراف بین ۲۵ـ۴۰ درجه می‌گویند که در این زمینه پزشک هر شش ماه یکبار بیمار را ویزیت کرده و او را کنترل می‌کند. در این کیس حساس استفاده از بریس پیشنهاد می‌شود و باید به طور مداوم یک الی دو سال استفاده شود. اگر بعد از این مدت وضعیت بیمار بهتر نشد و انحراف ستون فقرات او شدیدتر شد عمل جراحی گزینه آخر است.
انحراف بیش از ۴۰ درجه
انحنای S شکل را زمانی مشاهده می‌کنیم که انحراف ستون فقرات بیش از ۴۰ درجه باشد. این نوع انحنا با شدت بیشتری پیشرفت می‌کند و عوارض بسیاری دارد. در انحرافات شدیدتر و بالای ۴۰ درجه پزشک علاوه بر درمان و اصلاح انحراف باید پیچش ستون فقرات را نیز درمان کند.
عدم انجام جراحی اسکولیوز و به خطر افتادن سلامتی
گاهی اوقات افراد به دلیل ترس از انجام عمل جراحی اسکولیوز یا عوارض جراحی از درمان خود غافل می‌شوند و به همین دلیل این بیماری روزبه‌روز شدت پیدا می‌کند.
اگر پزشک بر اساس شدت انحراف و روند پیشرفت اسکولیوز، جراحی را ضروری بداند به تعویق انداختن یا بی‌توجهی به آن می‌تواند پیامدهای جدی و جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. خطر بروز عوارض در افرادی که از سنین پایین دچار این بیماری می‌شوند بیشتر است. این عوارض ممکن است شامل مواردی همچون:
- بیشتر شدن تدریجی انحنای ستون فقرات
- آسیب به قلب و ریه‌ها
- اختلال در رشد طبیعی اندام‌های داخلی کودکان
- تنگ شدن کانال نخاعی
- فشار شدید به نخاع و اعصاب مرتبط
- اختلالات حرکتی و کاهش تعادل
- دشواری در تنفس
- کاهش قد
- درد مزمن، بی‌حسی یا ضعف در ناحیه کمر و پاها
- مشکل در ایستادن
کلینیک ارتوپدی فنی توان توس به عنوان بهترین کلینیک ارتوپدی مشهد با ارائه خدمات تخصصی در زمینه جراحی اسکولیوز انواع ارتز، بریس، آتل اندام‌ها و… را در اختیار بیماران قرار می‌دهد تا از بهترین کیفیت برخوردار شوند و در طول درمان آسوده‌خاطر باشند.
سخن پایانی
همانطور که مطالعه کردید سن مشخصی برای انجام عمل جراحی اسکولیوز در نظر گرفته نشده است زیرا شدت انحراف و سرعت پیشرفت آن در هر فرد متفاوت است. در مواردی که انحنای ستون فقرات از ۴۰ درجه بیشتر برود احتمال بروز عوارض جدی افزایش می‌یابد و ممکن است سلامت و زندگی فرد به خطر بیفتد. از این جهت انجام جراحی با نظر پزشک متخصص در چنین شرایطی صرف نظر از سن بیمار ضروری به نظر می‌رسد.