مشکل زانوی ضربدری در کودکان اغلب با بزرگتر شدن آن‌ها درمان می‌شود و علائم آن از بین می‌رود اما گاهی برای همه اینطور نیست و به دلایل مختلف این عارضه برطرف نمی‌شود. اختلالات ژنتیکی یا حتی بیماری‌های متابولیک استخوان و پیش‌زمینه ارثی نیز در این بیماری دخالت دارند. درمان زانوی ضربدری در کودکان تایمی طلایی دارد که اگر از آن عبور کند ممکن است درمان آن کمی با سختی رو‌به‌رو شود.
بریس زانوی ضربدری یکی از روش‌های غیرتهاجمی است و بدون نیاز به عمل جراحی می‌تواند شکل و نحوه قرارگیری زانوها را در کودکان تغییر دهد. در این مقاله با کلینیک ارتوپدی فنی توان توس همراه باشید.
بریس زانوی ضربدری چیست؟
جراحی زانوی ضربدری برای چه کسانی مناسب است؟ طبیعتا جراجی آخرین راهکار برای درمان زانوی ضربدری است. بریس زانو ضربدری یک راهکار درمانی مؤثر برای افرادی است که به مشکل ژنووالگوم مبتلا هستند و زانوی ضربدری دارند. همانطور که از اسم این بیماری پیداست زمانی که فرد ایستاده است زانوها به‌طور غیرطبیعی به هم نزدیک می‌شوند و مچ پا به سمت خارج چرخش پیدا می‌کند.
بریس‌ها برای کمک به اصلاح این وضعیت و کاهش فشار و ناراحتی تا قبل از سه سالگی کودکان طراحی شده‌اند. استفاده از این بریس‌ها می‌تواند به تثبیت مفصل زانو و بهبود حرکت طبیعی آن کمک کند و در روند درمان و بهبود وضعیت بدن برای بیماران ژنووالگوم مؤثر باشد.
بریس زانوی ضربدری چگونه عمل می‌کند؟
همانطور که قبلاً ذکر شد یکی از روش‌های درمانی مفید برای رفع زانوی ضربدری استفاده از بریس است. این وسیله می‌تواند به حفظ هماهنگی پاها و محور صحیح اندام تحتانی کمک کرده و باعث ایجاد ثبات در مفصل زانو می‌شود.
استفاده از بریس می‌تواند تا حد زیادی انقباضات عضلانی اضافی را کاهش دهد و به تقویت عضلات ضعیف‌تر کمک کند. حتماً دقت کنید که برای اثرگذاری صد درصدی این روش استفاده مداوم و منظم از بریس بسیار حیاتی است.
اگر می‌خواهید با استفاده از بریس زانوی ضربدری به بهترین نتیجه در درمان برسید، انجام دقیق دستورات پزشک و استفاده مداوم از بریس باید اولویت شما باشد. علاوه بر این برای افزایش اثر بخشی توصیه می‌شود که این روش درمانی را در کنار دیگر درمان‌های مناسب و توصیه شده توسط پزشک استفاده کنید.
پزشکان ارتوپد انجام ورزش‌های مخصوص برای اصلاح زانوی ضربدری را تأکید می‌کنند. این ورزش‌ها باید تحت نظر متخصص انجام شود تا تأثیرگذاری بهتری در کنار استفاده از بریس داشته باشند.
همچنین یکی دیگر از نکات مهم در طول درمان زانوها کاهش وزن است. با کم کردن وزن، فشار و بار اضافی روی زانو کمتر می‌شود و به تقویت بهتر عضلات و بهبود وضعیت زانو کمک می‌کند.
مدت زمان استفاده از بریس زانوی ضربدری
مدتی که از بریس زانوی ضربدری برای درمان استفاده می‌کنید بسیار اهمیت دارد. معمولاً پزشکان مدت زمان استفاده از بریس زانو را یک و نیم تا دو سال توصیه می‌کنند. در روزهای اول باید بریس به‌طور کامل در طول روز استفاده شود اما پس از مدتی ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که تنها در شب از بریس استفاده شود.
اگر می‌خواهید بهترین نتیجه را از بریس بگیرید باید همراه با روش‌های درمانی مکمل پیش بروید. انجام تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات زانو بسیار کمک کننده بوده و از بازگشت انحراف زانو جلوگیری می‌کند.
ورزش‌های اصلاحی باید تحت نظر متخصص انجام شود. هر نوع فعالیت ورزشی بدون مشورت با پزشک یا متخصص می‌تواند به وضعیت زانوها آسیب برساند. بنابراین برای انجام تمرینات خاص برای اصلاح زانوی ضربدری بهتر است به ارتوپد با تجربه و متخصص در این زمینه مراجعه کنید تا تمرینات مناسب با وضعیت بدنی شما تجویز شود.
درمان زانوی ضربدری با انواع روش‌ها
تمامی افرادی که دچار زانوی ضربدری هستند فارغ از سن علائم مشابهی را تجربه می‌کنند. این وضعیت به طور معمول فشار بیشتری را بر یکی از زانوها وارد می‌کند که با گذشت زمان می‌تواند به مشکلات مختلفی مانند درد مزمن، تغییر شکل استخوان‌ها، بی‌ثباتی مفصل زانو و انحراف تدریجی آن منجر شود.
بریس زانو
در مواردی که زانوی ضربدری خفیف‌تر است مثلاً در کودکان و نوجوانان، معمولاً از بریس‌هایی استفاده می‌شود که به هدایت صحیح رشد استخوان‌ها و اصلاح وضعیت زانو کمک می‌کنند. این بریس‌ها به نحوی طراحی شده‌اند که به تدریج زانو را به موقعیت صحیح خود منتقل کرده و از بدتر شدن شرایط جلوگیری می‌کنند.
با این حال اگر استفاده از بریس‌ها یا روش‌های غیرجراحی نتیجه‌ای ندهد و وضعیت زانو بهتر نشود جراحی ممکن است تنها گزینه باقی‌مانده باشد.
جراحی استئوتومی
برای درمان زانوی ضربدری در موارد خفیف خصوصاً در کودکان و نوجوانان درمان معمولاً با استفاده از بریس یا آتل انجام می‌شود که بسیار نیز نتیجه مثبت داشته است. اما در موارد حاد که بریس نیز پاسخگو نباشد یا زمانی که بیمار به سن بلوغ رسیده باشد ممکن است نیاز به جراحی باشد. یکی از روش‌های جراحی رایج در این شرایط استئوتومی زانو است.
در جراحی استئوتومی جراح قسمتی از استخوان‌های ساق پا (درشت نی) یا ران (فمور) را بریده و سپس آن‌ها را مجدداً به گونه‌ای تنظیم می‌کند که فشار وارده بر مفصل زانو کاهش یابد. این جراحی می‌تواند به پیشگیری از نیاز به تعویض زانو در آینده کمک کند.
درمان بیماری‌های زمینه‌ای
در صورتی که زانوی ضربدری به دلیل یک بیماری یا عفونت زمینه‌ای ایجاد شده باشد، درمان اصلی باید ابتدا بر روی آن بیماری متمرکز شود. پیش از اقدام به هر نوع اصلاح ارتوپدی یا جراحی برای اصلاح وضعیت زانو، لازم است که مشکل زمینه‌ای شناسایی و به طور کامل درمان شود. این نکته باعث می‌شود که روند درمان به طور مؤثرتر و ایمن‌تری پیش برود چرا که اگر بیماری اصلی درمان نشود ممکن است مشکلات دیگری در روند بهبودی یا درمان زانو ایجاد شود. بنابراین درمان مناسب بیماری زمینه‌ای اولین گام برای رسیدن به نتیجه مثبت در اصلاح زانوی ضربدری است.
کلام پایانی
افرادی که به مشکل زانوی ضربدری دچار هستند وضعیتی به نام “بدفرمی ایکس” دارند. در این حالت استخوان ساق پا (تیبیا) به طور غیرطبیعی به سمت بیرون می‌چرخد و بر روی استخوان ران (فمور) فشار وارد می‌آورد. این تغییر در زاویه می‌تواند باعث به هم خوردن وضعیت طبیعی مفاصل، به ویژه زانو و لگن شود و در برخی موارد منجر به درد یا آسیب در این نواحی گردد.
با این حال اگر فرد مراقبت‌های لازم را رعایت کند و مفاصل خود را برای فعالیت‌های ورزشی یا تمرینات آماده کند، می‌تواند تا حد زیادی از بروز آسیب جلوگیری و سلامت مفاصل را حفظ کند.